Suliassaq 3: Sermersuup katillugu annertussusaata oqimaaqatigiinnera

Uani suliassami misissussavat Kalaallit Nunaata sermiata katillugu annertussusaata ineriartornera. Nalunaarsuutit suliarissavatit ukuninnga takutitsisut:

Sermersuaq qanoq annertutigisumik nittaakkaangat allisarpa?

Sermersuaq qanoq atsigisumik annikillisarpa, aput sermerlu aakkaangata kiisalu ilulissat Sermersuup iigartartuinit angisuunit kaanngaraangata?

Suliassat pingasuupput:

Suliassaq 1: Kalaallit Nunaata sermersuaa qanoq ineriartorpa?

Suliassaq 2: Nammineq kurvelioritsi Kalaallit Nunaata sermersuaata allanngoriartorneranik takutitsisumik.

PIAREERSARNEQ

Link til animation om permafrost
Grønlands indlandsis
Link til animation om albedo
Albedo

ILANNGUTASSIAQ ATUARUK:

Sermersuup oqimaaqatigiiffii
Albedo

SULIASSAT

Kalaallit Nunaata Sermersua pissutsinit assigiinngitsunit sunnerneqartarpoq. Sermersuaq annertunerulersarpoq nittaakkaangat. Sermersuaq annikinnerulersarpoq, sermeq imaluunniit aput aakkaangat, kiisalu sinerissami imaanut iigartartuniit uukkaasoqaraangat. Taanna taasarpaat, sermeq uukkartoq. Taakkua allaannguuteqartitsisut tamarmik taaneqartarput Kalaallit Nunaata sermersuata annertussusaata oqimaaqatigiinneranik. Annertussutsip allannguuteqarneranik uuttortaaneq piffissap ukioq hydrologiskiusup iluani pisarpoq, tassa 1. septemberimiit 31. august tungaanut.

Aajukua kisitsisit suliassami atorsinnaasatit:

  • Sermersuup katillugu imartussusaa tassaavoq 2.900.000 km3 (=2,9*106 km3)
  • 1 gigaton (Gt) sikup assingaa 1 km3 imeq
  • Sikup annertussusaa: 916,7 kg/m3

Nunap assinga grafilu atorlugit Sermersuup annertussusaata allanngorneri misissukkit.

Brug kortet og grafen til at undersøge de ændringer, der sker med Indlandsisens masse.

Suliassaqarfik (Arbejdsbordet) ammaruk

OPGAVENS DATASÆT:

Sermersuup annertussusaata oqimaaqatigiinnera
Annertussusaata allanngornera

Suliassaq 1. Qanoq Kalaallit Nunaata sermersua ineriartortarpa?

Paasissutissani ataatsimoortuni grafit atorlugit Sermersuup annertussusaata oqimaaqatigiinnerata qanoq ineriartorsimanera misissoruk.

 

      1. Kurve tungujortoq takuuk (OMB = qaavata annertussusaata oqimaaqatigiinnera) nassuiaataasinnaasumillu tunniussillutit, sooq qaavata annertussusaata oqimaaqatigiinnera ukiumiit ukiumut allanngorartiginersoq.
      1. Kurve qorsuk takuuk (immamit annertussutsip oqimaaqatigiissuserneqarnera) nassuiarlugulu sooq ukiumiit ukiumut allanngorarnera taama annikitsigisoq.
      2. Kurve aappalaartoq takuuk (ataatsimut isigalugu annertussutsip oqimaaqatigiinnera), nassuiarlugulu sooq kurve tungujortoq taama assigitigineraa.
      3. Kurve aappalaartumi misissoruk, ukiut qassit positiviusimanersoq ukiullu qassit negativiusimanersoq.
      4. Qanga kurve aappalaartumi kingullermik positivimik naleqarsimava?
      5. Ukiuni tulleriinni qassini ataatsimut isigalugu annertussutsip oqimaaqatigiinnera negativiusimava?
      6. Sermersuup km3/Gt) qassit 1987-imiilli annaasimavai?

Suliassaq 2. Sermersuarmi allannguutit nammineq kurviliarikkit.

Sermersuup initussusaata oqimaaqatigiinnera pillugu paasissutissat Excelitut aakkit.

Suliassami uani sermersuup initussusaata oqimaaqatigiinnera pillugu paasissutissanik suliaqassaatit. Paasissutissani ataatsimoortuni paasissutissat aallaavigalugit grafiliussaasi.

  1. Siullermik ukiumortumik paasissutissanik takutitsisumik grafiliorit.
  2. Tulliullugu ukiuni paasissutissaqarfiusuni sermersuup initussusaata oqimaaqatigiinnera ukiukkaarlugu katiguttarlugit grafiliorit. Aaamma taaneqartarpoq katigussilluni kurviliamik.
  3. Kurvit marluk sunik ersersitsinerat allaaseriuk.

Maanna paasissutissat ataatsimoortut ”Initussutsip allannguutai” ammassavatit.

  1. Grafi misissoruk 2002-miillu sermersuup initussusaata allannguutai allaaseralugit.
  2. Paasissutissanit takutinneqartunit qanoq pisoqariartornera takusinnaaviuk?
  3. Illit nammineq katigussillutit kurviliat paasissutissani ataatsimoortuni ”Initussutsip allannguutai”-ni kurvimut sanilliuguk.

 

Stop op – og tænk

Isumaliutigiuk paasissutissani takusat ineriartorneq ingerlaannassappat suut kingunerissanerai.

Nunarsuaq tamakkerlugu imaq qanoq atsigisumik qaffassava Kalaallit Nunaata sermersua tamarmi aattuuppat?

Konklusion

Maannakkut nalilersussavat suut Sermersuup ataatsimut isigalugu annertussusaata oqimaaqatigiinneranut sunniutaasarnersut. Kurvet qorsuk aamma tungujortoq ilanngutikkit.

SIUNERTAQ
  • April 2002-mi uuttortaasarnerit aallartinnerannit sermersuup initussusaata qanoq pisimaneranik misissuinissaq.
OQAATSIT SULIAMUT TUNNGASUT
  • Issittumi kiassutsit/ississutsit, qaavata initussusaata oqimaaqatigiinnera, ataatsimut initussusaata oqimaaqatigiinnera, immap qaffakkiartornera, gigaton (Gt).
TUNNGAVIUSUMIK ATORTUSSAT

Atuakkit:

  • Sermersuup oqimaaqatigiiffii
  • Albedo

Nassuiaat (Explainer):

  • Sermersuaq
  • Albedo
NERRIVIMMI SULLIVIMMI PAASISSUTISSAT ATAATSIMOORTUT
Sermersuup annertussusaata oqimaaqatigiinnera
Annertussusaata allanngornera
MISILERAANISSAMUT ISUMASSARSIFFISSAT
Back To Top